چند نوع سبک فرزند پروری داریم؟

یکی از سخت‌ترین کارهای دنیا که نیازمند آگاهی کامل می‌باشد، فرزند پروری است. سبک‌های فرزند پروری متفاوت است و هر والدینی سبک مورد نظر خود را برای تربیت فرزندش به کار می‌برد. می‌توان گفت فرزندپروری، شروع یک فرآیند مهم برای رشد و استقلال کودک می‌باشد. آغاز صحیح زندگی او، در گرو انتخاب و اجرای سبک مناسب از فرزند پروری توسط والدین است. در این راهنما چند مورد از سبک‌های فرزندپروری و روش‌های صحیح تربیت او را به شما آموزش داده‌ایم، ادامه مطلب را با ما همراه باشید.

اهمیت فرزند پروری در زندگی سالم

با توجه به اینکه والدین تنها افرادی هستند که به صورت دائمی در زندگی آن‌ها حضور دارند، نقش مهمی را در تربیت فرزندان ایفا می‌کنند. آینده کودکان و تعاملات اجتماعی آن‌ها در گرو سبک فرزند پروری والدین می‌باشد. در برخی موارد روش‌های تربیتی والدین، عملکرد و نتیجه عالی را رقم زده است و در برخی موارد دیگر باعث آسیب و مشکلات روانی در کودکان می‌شود. یکی از مهم‌ترین نکاتی که در سبک فرزند پروری باید در نظر گرفت، ایجاد شخصیت مستقل با پشتکار بالا می‌باشد. انجام روش‌های تربیتی در راستای مستقل سازی کودکان، فارغ از نتیجه آن کمک بسیار مهمی در این زمینه می‌کند. همچنین داشتن روابط اجتماعی مناسب از سنین بسیار پایین در کودکان شکل می‌گیرد. والدین با قرار دادن کودک در گروه‌های هم سن خود این امکان را برای او بوجود می‌آورند که روابط اجتماعی سالم را در خود بسازد.

به طور کلی اهمیت سبک فرزند پروری در سبک زندگی سالم موارد زیر می‌باشد:

• تشویق برای پشتکار و تلاش کردن
• آموزش کار سخت و ارزش آن در زندگی
• روابط اجتماعی صحیح
• درآمدزایی و خرج کردن در راه درست
• خود مراقبتی و مدیریت مشکلات
• آموش زندگی هدفمند

4 سبک فرزند پروری که باید بدانیم

ممکن است والدین از برخی رفتار کودکان در بازه زمانی مختلف متعجب شوند. در اصل کودکان آینه‌ای از رفتار والدین در زندگی می‌باشند. هر رفتاری از والدین، بخشی از سبک فرزندپروری او می‌باشد که در تربیت فرزندش به کار برده است. دوران نوجوانی یکی از حساس‌ترین مراحل رشد کودک است که والدین باید اهمیت ویژه‌ای در این دوره به کودکان بدهند و با روش‌های صحیح تربیتی او را برای مراحل بعدی زندگی آماده کنند. در نوجوانی کودکان علاوه بر تغییر فیزیکی دچار تغییراتی در روحیه و خلق و خو می‌شوند که ممکن است برای اعضای خانواده ناخوشایند باشد. در این بخش از راهنما، 4سبک فرزند پروری را بررسی کرده‌ایم.

1- شیوه مستبدانه و سختگیر

برخی از والدین قوانین سختی را برای کودکان وضع می‌کنند. رعایت این قوانین برای آن‌ها الزامی است و در صورتی که برخلاف آن عمل کنند دچار خشم و برخورد شدید از سمت والدین می‌شوند. در سبک فرزند پروری مستبدانه، عواطف و احساسات کودک از سمت پدر و مادر از بین می‌رود و رفتار خوب را به وسیله تهدید، مجازات و شرمساری اعمال می‌کنند. کودکان در این روش، باید تمام قوانین را بدون چون و چرا انجام دهند. سبک فرزند پروری مستبدانه، نوید خوبی برای آینده کودکان نمی‌دهد و آن‌ها را به سمت استرس و اضطراب همیشگی سوق می‌دهد. به طور کلی در سبک مستبدانه، تربیت کم و کنترل روانی بسیار زیاد است. تاثیرات مخرب این نوع فرزند پروری را در ادامه بررسی می‌کنیم.

• افزایش انزوا طلبی و گوشه گیری در فرزندان
• کاهش اعتماد به نفس
• ایجاد پرخاشگری در کودکان
• ترغیب کودکان به پنهان کاری و دروغگویی
• افسردگی در سطوح مختلف
• تقویت فقدان خلاقیت
• ضعف در تصمیم گیری
• تقویت روابط اجتماعی در سطح بسیار پایین

در خانواده‌ای که والدین سبک فرزند پروری مستبدانه را انتخاب کرده‌اند، روابط عاطفی و کلامی بسیار ضعیف می‌باشد و معمولاً کودک در بزرگسالی، مشکلات زیادی در رابطه با شغل و زندگی شخصی خود تجربه می‌کند.

2- طریقه سهل گیرانه، روش غلط تربیت

برخی از کلمات مانند پرتوقع، لوس و… ممکن است مارا یاد افراد خاصی بیندازد که دارای رفتارهای متفاوت می‌باشند. در این بخش می‌خواهیم در مورد افرادی که تحت تاثیر سبک فرزند پروری سهل گیرانه بوده‌اند صحبت کنیم. این افراد از ابتدای زندگی خود مهر و محبت فراوانی دیده‌اند و در قبال هر نوع خواسته خود کمتر نه شنیده‌اند. به طور کلی در سبک سهل گیرانه، پدر و مادر تسلیم خواسته کودکان هستند و تحت هر شرایطی فرمایشات او را اجابت می‌کنند. این فرزندان در دوران نوجوانی دچار اختلال بلوغ عاطفی، اختلال در سبک درس خواندن و سایر مشکلات می‌شوند. در سبک فرزند پروری سهل گیرانه پدر و مادر اعتقادی به تنبیه فرزند ندارند و در صورت بروز هرگونه مشکل، معمولاً او را مطلع نمی‌سازند. این والدین با تشویق مکرر کودکان باعث تخریب اعتماد به نفس و ایجاد آزادی بیش از حد او می‌شوند.

در سبک سهل گیرانه معمولاً کودک هدف و قانون مشخصی برای خود ندارد و در صورتی که به خواسته‌اش نرسد نارضایتی خود را با جیغ و گریه نشان می‌دهد. در این گونه کودکان شاهد موارد زیر هستیم.

• کاهش هوش هیجانی
• ضعف در مهارت‌های اجتماعی
• پرخاشگری شدید
• کاهش اعتماد به نفس
• پسرفت تحصیلی
• خودشیفتگی
• انتقاد ناپذیری
• عدم صمیمیت با دیگران

سیستم تربیت فرزندان در سبک سهل گیرانه به گونه‌ای می‌باشد که در صورت انتخاب و اجرای آن از بدو تولد به سختی می‌توان روش دیگری را جایگزین کرد. معمولاً کودک خیلی زود به این روش عادت کرده و واکنش منفی از خود نشان می‌دهد.

3- روال طرد کننده، تربیت خطرناک فرزند

در سبک فرزند پروری طردکننده پدر و مادر به دلایل مختلف کودک را به حال خود رها کرده و از شکل گیری شخصیت او غافل شده‌اند. در خانواده‌های قدیمی به علت وجود فرزندان بیشتر، پدر و مادر قادر به وقت گذراندن با همه کودکان نبودند. امروزه تا حدودی برخی از والدین این رویه را پیش گرفته‌اند. در سبک فرزند پروری طردکننده، نیازهای عاطفی کودک برطرف نمی‌شود و اغلب دچار حس طرد شدگی، کاهش اعتماد به نفس و عدم برقرار کردن روابط اجتماعی می‌شود. خانواده ای که بر فرزندان خود سبک تربیتی طردکننده را پیاده کرده‌اند، عموماً ناخواسته می‌باشد. مثلاً ممکن است پدر یا مادر اعتیاد به مواد مخدر داشته باشد و نتواند نیازهای مادی و عاطفی کودک را برطرف کند.

پدر و مادر در روش تربیتی طرد کننده، هیچ نوع قانون خاصی ندارند و بدون آگاهی و آموش اجازه می‌دهند کودک کار مورد علاقه خود را انجام دهد. در این خانواده معمولاً ارتباط بین والدین و فرزند بسیار محدود و کمرنگ است.

4- روش مقتدرانه، بهترین روش تربیت فرزند

بهترین روش تربیتی کودک، از نظر محققان و کارشناسان این حوزه سبک فرزند پروری مقتدرانه می‌باشد. در این این روش اقتدار پدر و مادر در کنار وضع قوانین حفظ می‌شود و در صورت رعایت نکردن، پیامدهای آن اجرا می‌شود. در این سبک از فرزند پروری پدر و مادر حامی کودک هستند و عواطف و احساسات او را در هر موقعیت درک می‌کنند. آن‌ها برنامه‌ای مشخص برای زندگی و آینده کودک در نظر گرفته‌اند و در راستای ایجاد شخصیت مستقل او، وقت و انرژی زیادی را صرف می‌کنند.

به کارگیری استراتژی مثبت در سبک فرزند پروری مقتدرانه، از قوانین والدین می‌باشد. برای مثال دلیل تمام قوانین وضع شده را به کودک توضیح می‌دهند و تشویق و تنبیه را برای او مشخص می‌کنند. از تاثیرات سبک فرزندپروری مقتدرانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• رشد عاطفی و روانی کودک
• ایجاد شخصیت مسئول در کودک
• تقویت مهارت و استعداد درونی کودک
• ایجاد شخصیت آینده نگر و فعال
• افزایش شوق و شادی در زندگی کودک
• اجتماعی گر و دارای روابط سالم در جامعه

والدین در سبک مقتدرانه از روش‌های نوین آموزشی، برای تحصیل و مهارت کودک استفاده کرده و او را به سمت سبک زندگی سالم و انرژی مثبت سوق می‌دهند. 

فرزندپروری موفق از نگاه محققان

4 سبک از فرزند پروری را باهم بررسی کردیم و تاثیر آن بر روی کودکان را شناختیم. به طور کلی استفاده از روش‌های نوین و تازه در سبک فرزند پروری، در خانواده‌های موفق دیده می‌شود. بسیاری از محققان بر این باورند که تشویق و تنبیه بیش از اندازه در هر روش تربیتی می‌تواند اثر منفی داشته باشد و شخصیت کودک را منفی نگر و غیر مسئول رشد دهد. فرزند پروری موفق از دید محققان زمانی اتفاق می‌افتد که رابطه بین کودک با والدین و اجتماع به خوبی ایجاد شده باشد. در کودکانی که سبک فرزند پروری صحیح برای تربیت به کار رفته باشد عزت نفس بالا، بهبود عملکرد تحصیلی، مشکلات رفتاری کمتر دیده می‌شود. روانشناسان حوزه کودک، سبک تربیتی مقتدرانه را اهمیت ویژه‌ای داده و به والدین این روش را توصیه و آموزش می‌دهند.